Voorkeursrecht (voorheen Wet voorkeursrecht gemeenten)
De Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) verplichtte eigenaren om een perceel waarop een voorkeursrecht was gevestigd, bij verkoop eerst aan de overheid (de gemeente, provincie of het Rijk) aan te bieden. Dit gaf overheden de mogelijkheid om een betere positie – en dus meer grip – op de grondmarkt te krijgen. Bovendien kan prijsopdrijving door speculatie worden voorkomen.
Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. De Wvg is daarmee komen te vervallen, en op die datum is ook de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet in werking getreden. De regels in deze nieuwe wet zijn in grote lijnen hetzelfde als in de oude Wvg en zijn te vinden in Hoofdstuk 9 van de Omgevingswet.
VERVALLEN VOORKEURSRECHT
Nieuw onder de Omgevingswet is dat het voorkeursrecht vervalt als het vijf jaar is gevestigd op grond van een omgevingsplan, en de overheid afziet van de koop.
JURIDISCH ADVIES OVER VOORKEURSRECHT
Bij Schenkeveld Advocaten vindt u advocaten die gespecialiseerd zijn in het voorkeursrecht. Wij werken zowel voor overheden als voor bedrijven en particulieren en kunnen u precies vertellen aan welke termijnen moet worden voldaan, welke rechten en verplichtingen u heeft, en wat de mogelijkheden zijn in een procedure.
NEEMT U GERUST CONTACT MET ONS VOOR:
- advies over en bijstand bij het aanbieden van een perceel
- advies en onderhandelingen over de koopovereenkomst in het kader van het voorkeursrecht
- prijsvaststellingsprocedures
- advies over mogelijkheden om een overeenkomst te vernietigen
HOE WERKT het voorkeursrecht?
Vestigen voorkeursrecht
Op grond van de Omgevingswet kan de overheid besluiten om een voorkeursrecht te vestigen op een perceel grond. Dat mag alleen op een perceel waaraan een niet-agrarische functie is toegedacht, of een moderniseringslocatie. Ook moet het huidige gebruik van dat perceel afwijken van de nieuwe toegedachte functie.
Die nieuwe toegedachte functie kan blijken uit:
1. een omgevingsplan
2. een omgevingsvisie;
3. een programma, of;
4. de voorkeursrechtbeschikking.
Rechtsgevolg voorkeursrecht
Zodra het voorkeursrecht definitief is gevestigd, mag de eigenaar het perceel niet meer vrij verkopen. Hij moet het dan eerst aan de betreffende overheidsinstantie aanbieden.
Hoe lang een voorkeursrecht op een perceel blijft rusten, hangt af van de situatie. In artikel 9.4 van de Omgevingswet is geregeld wanneer het voorkeursrecht komt te vervallen. Soms komt een voorkeursrecht na drie jaar te vervallen, in andere gevallen pas na vijf jaar.
Een grondeigenaar is overigens niet verplicht om de grond te verkopen aan de overheid. Een voorkeursrecht dat is gevestigd op basis van een omgevingsplan, kan worden verlengd. Ook kan de overheid na verloop van twee jaar een nieuw voorkeursrecht vestigen.
Verkoop grond
De regels over het voornemen tot verkoop staan in paragraaf 9.2.3 van de Omgevingswet.
Als een eigenaar besluit het perceel te verkopen en het aan de gemeente, provincie of het Rijk heeft aangeboden, heeft de betreffende overheidsinstantie een termijn van zes weken om te beslissen.
Verstrijkt die termijn óf laat de overheid weten de grond niet te willen kopen? Dan mag de grondeigenaar het perceel gedurende drie jaar vrij verkopen.
Wil de gemeente, provincie of het Rijk de grond wel kopen? Dan volgen onderhandelingen met de grondeigenaar over de verkoopprijs van het perceel. Als het niet lukt om tot overeenstemming te komen, kunnen zij de rechter vragen om zelf de prijs te bepalen.
Verkoop aan een derde
Verkoopt de grondeigenaar het perceel in strijd met het voorkeursrecht aan een derde? Dan mag de overheid de nietigheid van deze koopovereenkomst inroepen. Dit is geregeld in artikel 9.22 van de Omgevingswet.
MEER WETEN OVER het voorkeursrecht?
Wilt u hierover meer informatie? Bel dan vandaag nog met een van onze specialisten vastgoedrecht of overheidsrecht, via 072 514 46 66. U kunt ook het contactformulier invullen.